اهمیت ذکر
امروزه دنیای ما با اضطرابها ،پریشانی ها ،نگرانیهای مختلفی روبرواست و علوم امروزی نتوانستند اضطرابها و نگرانیها را درمان قطعی کند. چرا که این بیماری ها ،نشانه بیماری های روحی بشر است . و روح یک پدیده الهی و معنوی است.»«قُل الرُوحُ مِن اَمرِ ربِّ»(اسرا،85)پس برای معالجه و درمان آن باید به یک طبیب روح یعنی الله جل جلاله که خالق ماست و با دردهای روحی ما آشناست مراجعه کنیم و از نسخه ی الهی کمک بگیریم تا درمان شویم.
خداوند می فرماید: «الا بِذکر الله تَطمَئِنُّ القلوب»(رعد،28)دلها با ذکر الله آرام می گیرد.
برکت،لذت و شیرینی و آرامشی که در نام پاک الله تعالی جل جلاله موجود است ،بر کسی که چند روز این نام مقدس را ورد زبان و حرز جان خود کرده است بر کسی پوشیده نیست.
این نام مقدس ،آرام بخش و شادی آفرین دلهاست. حضرت رسول(ص)می فرمایند:«مثال آن کسی که الله را یاد می کند و آن که یاد نمی کند،مانند مرده و زنده است.»یعنی ذکر کننده زنده و آنکه ذکر نمی کند ،مرده است.
پس بر ما لازم است که از ذکر و یاد الله جل جلاله لحظه ای غافل نشویم. زیرا انعامات و احسانات آن منعم مقدس به قدری زیاد و بی نهایت است. که نمی توانیم آنها را شماره کنیم . ذکر و یاد چنین منعمی ،یک امر فطری و طبیعی است. لیکن با وجود این ،وقتی قرآن کریم و احدیث نبوی و اقوال و احوال بزرگان مملو از ترغیب و تشویق است ،شایسته است که آدمی از برکات ،جایگاه و انوار آن بهرمند شود.
خداوند جل جلاله می فرمایند:«فاذکرونی اذکرکم و اشکرولی ولا تکفرون»(بقره،152)پس شما مرا یاد کنید تا یاد کنم شما را و سپاس گویید مرا و ناسپاسی من را نکنید.
خداوند جل جلاله می فرمایند:«وَ اذکُر رَبَّک کثیرا وَ سَبِّح بالعشی و الابکار»(آل عمران،41)پروردگار خود را بسیار یاد کن و صبح و شام او را تسبیح بگو»
«وَ لَذکرُ الله اکبر»(عنکبوت،45)هر آیینه یاد کردن خدا بزرگتر از همه است.
و همچنین خداوند جل و جلاله در سوره حج ،آیه 35«وَ بَشِّر المُخبِتین الذین اذا ذکر الله وجلت قلوبهم»بشارت ده نیایش کنندگان را،آنانکه چون یاد کرده شود ،دلهایشان بترسد.
چه زمانی باید ذکر بگوییم؟
خداوند جل جلاله می فرمایند:« فاذا قَضیتم الصلاة فاذکروا الله قیاما و قعودا و علی جنوبکم»(نساء،103)پس چون نماز را تمام کردید پس خدا را ایستاده،نشستهو بر پهلو های خویش (تکیه زده)یاد کنید.
«یا ایها الذین امنوا اُذکر الله ذکرا کثیرا و سبحوه بکرة و اصیلا»(احزاب،42)ای مسلمانان خدا را یاد کنید بسیار ،و او را به پاکی بخوانید در صبح و شام.
رجال لا تلهیهم تجارة و لا بیع عن ذکر الله (نور ،37)مردانی که آنها را معامله از یاد الهی باز نمی دارد.
در چه حالتی ذکر بگوییم؟
«و ادعوه مخلصین له دین »(اعراف،29)او را خالصانه عبادت کنید.
ادعوا ربکم تضرعا و خفیة انه لا یحب المعتدین(اعراف،55)پروردگارتان را با حالت زاری و پنهانی بخوانید چرا که خداوند افراد
و ادعوه خوفا و طمعا ان رحمت الله قریب من المحسنین. خداوند را با ترس و امید بخوانید،همانا بخشایش خداوند نزدیک است.
و اذکر اسم ربک وتبتل الیه تبتیلا(مزمل،8)یاد کن خدا را ،و از همه جهت گسسته شو و متوجه او شو.
واذکر ربک فی نفسک تضرعا و خفیة و دون الجهرمن القول بالغدو و الاصال و لا تکن من الغافلین(اعراف،25)
با چه الفاظی خدا را یاد کنیم.
«و لله الاسماء الحسنی فادعوه بها »(اعراف،180)و برای خدا نام های نیک است پس بخوانید او را با آن نام ها .
«قل ادعوا لله او ادعوا الرحمن ایما تدعوا فله الاسماء الحسنی »(اسراء،12) بگو بخوانید الله را زیاد بخوانید رحمن را هر کدام که بخوانید خوب باشد . پس خدای راست نام های نیکو.
نتیجه غفلت از یاد خدا
و من یعرض عن ذکر ربه یسلکه عذابا صعدا (جن، هر کس از یاد خدا اعراض کند او راب ه عذابی سخت مبتلا می کنیم.
و من یعش عن ذکر الرحماننقیض له سلطانا فهو له قرین(زخرف و هر کس از یاد رحمان غافل شود بر او شیطانی مسلط می کنیم پس او قرین او می شود.
احادیث در رابطه با ذکر
1. پیامبر اکرم (ص)فرمودند:مثال آن کسی که الله جل جلاله را یاد می کند و آنکه یاد نمی کند ،مانند مرده و زنده است.
یعنی ذکر کننده زنده است و آنکه ذکر نمی کند مرده است. یعنی دلش یا روحش مرده است. و عارفان می گویند:منظور می گویند: منظور از این زندگی همیشگی است که نصیب ذاکران الله می شود. یعنی ذکر کنندگان الله همیشه زنده اند و نمی میرد و پس از اینکه از این جهان کوچ کنند،نیز در حکم زنده هستند .
و حکیم ترمذی (رح )می گوید:ذکر و یاد الله دل را تر و تازه می کند و چون دل از ذکر الله خالی باشد با حرارت نفس و آتش شهوت ،خشک و سرد می شود و تمام اعضاء سخت و سفت می شوند و از عبارت باز می ایستد ،بطوری که اگر بر آنها پافشاری وارد شود می شکنند.
2. رسول اکرم (ص) می فرمودند:اهل بهشت بر هیچ چیزی متاسف نمی شوند و حسرت نمی خوردند جز بر آن ساعت ساعت و وقتی که در دنیا بدون ذکر و یاد الله سپری کرده اند.
3. در حدیثی آن حضرت (ص) فرمودند:برای هر چیز یک ماده پاک کننده و صاف کننده ای است و پاک کنندهو صاف کنننده دلها ذکر و یاد الله تعالی است . و هیچ چیز به اندازه ذکر الهی آدمی را از عذاب دوزخ نجات نمی دهد. در این حدیث به ذکر ،پاک کننده دلها گفته شده است . از اینجا افضل بودن ذکر بر سایر اعمال معلوم می شود ،زیرا مبنای تمام عبادات بر اخلاص است و مدار اخلاص بر صافی و پاکی دلهاست.به همین جهت بعضی عارفان گفته اند که مراد از ذکر ،ذکر قلبی است نه ذکر زبانی . و ذکر قلبی این است که دل آدمی همیشه وابسته به الله و در یاد او باشد. درچنین حالتی هیچ عبادتی از بنده ترک نمی شود چون تمام اعضای ظاهری و باطنی تابع قلب هستند دیگر اعضا نیز به آن را بسته خواهند بود.
4. در حدیثی آن حضرت (ص)می فرمایند: هر جماعت و گروهی که مشغول ذکر و یاد الله باشد فرشتگان ،آن جماعت را احاطه می کنندو رحمت الهی آن ها را فرا می گیرد و سکینه بر آنها نازل می شود و الله تعالی تذکره آنان را بطور فخر در مجلس خود بیان می کند.
و در حدیثی دیگر مذکور است:کسانیکه در یک جا جمع می شوند و در آن جا یاد و ذکر الله را نمی کنند ،این اجتماع در روز قیامت برای آنان باعث حسرت و افسوس خواهد شد. یعنی بر بیهوده بودن آن اجتماع و ضایع کردن وقت خود در آن حسرت می برند و بعید نیست که اینگونه نشست ها و اجتماعات برای آدمی وبال جان شود. و همچنین در حدیثی نقل شده در :در هر مجلس مانند خرهای مرده ای هستند که در آن جا افتاده اند و کفاره این مجلس این است که در پایان این دعا خوانده شود:سبحان ربک رب العزة عما یصفون و سلام علی المرسلین و الحمد لله رب العالمین. و یا گفته شود:سبحان الله و بحمده سبحانک اللهم و بحمدک اشهد ان لا اله الا انت استغفرک و اتوب الیک.
نتیجه می گیریم :در قرآن کریم آیات زیادی در رابطه با ذکر وجود دارد . و همچنین در کتب حدیث ،احادیث بی شماری مذکور است و انچه که ذکر شد گلچینی بود از آیات و احادیث در رابطه با ذکر الله جل جلاله انسان موجودی دو بعدی است:جسم و روح-هر کدام به غذایی نیاز دارند . غذای روح انسان،یاد الله درحال و پایبند ی به احکام و دستورات الله جل جلاله و سنت رسول الله (ص) است. زیرابا یاد خدا روح انسان آرامش می یابد.با یاد خدا روح انسان به رشد و تعالی وکمال می رسد و برای ملاقات با رب العالمین آماده می شود. هر چه غذای روح بیشتر و خالصانه تر باشد تعالی و رشد روحی انسان بیشتر خواهد شد. و بر عکس جسم،که هر چه به جسم خود بیشتر برسیم و پرخوری کنیم ،انسان سرکش تر و عاصی تر می شودو بیشتر به شهوات ،منکرات و بیماری های جسمی مبتلا می شود .خداوند جل جلاله در مورد غذای جسم می فرمایند:«بخورید و بیاشامید اما اسراف نکنید»اما در مورد غذای روح،در هیچ آیه یا حدیثی گفته نشده که اسراف نکنید. بلکه هرچه خدا را بیشتر و بهتر یاد کنیم
نظرات شما عزیزان:
.: Weblog Themes By Pichak :.
